De handel in illegale ebooks floreert op platforms als Marktplaats.nl en Speurders.nl. Er zijn zelfs Facebook-groepen aangemaakt waar leden hun illegaal verkregen ebooks uitwisselen, maar wel ‘eerst de beveiliging er voor je afslopen’. Stichting Brein, de organisatie die intellectuele eigendomsfraude bestrijdt, heeft haar handen vol aan het weren van illegale aanbieders, al blijven sommige hardnekkig terugkeren. Is het dweilen met de kraan open? Moeten deze platforms zelf geen verantwoordelijkheid nemen? Wat doen uitgevers om hun ebooks voor doorverkoop te beschermen? Mag een ebook eigenlijk überhaupt worden doorverkocht? Of wordt het toch streaming in de toekomst, zoals bij muziek en series?
“Hoi ik heb weer een ebook uit, deze keer Mo Hayder.”
“1750 Nederlandse ebooks op 1 DVD.”
“Wij posten hier ebooks voor iedereen, en we vinden het leuk dat we jullie daar een groot plezier mee doen!”
Hebban-hoofdredacteur Sander Verheijen stuurde afgelopen week een e-mail naar Marktplaats.nl, hij was op een aanbieder van illegale ebooks gestuit. Honderden titels voor een euro per stuk. Kon Marktplaats deze aanbieder niet blokkeren? “Ik begrijp dat je hier melding van maakt, maar dit mag worden aangeboden”, was het antwoord van Sofie van de klantenservice van Marktplaats. Een stroom verontwaardigde reacties volgde, tientallen auteurs sprongen op de bres. Het ‘Meldpunt ebook piraterij’ werd opgericht op Facebook.
“De reactie van Marktplaats is de kers op de taart”, zegt Jen Minkman, auteur en uitgever van young adult-boeken. “Ik heb me er bij neergelegd dat mensen via torrentsites illegaal aan ebooks komen, daar is bijna niks aan te doen. Maar dat er mensen zijn die illegaal ebooks downloaden en die weer doorverkopen, of dat nu per stuk is of met duizenden tegelijk op een dvd of usb-stick, dat schoot me in het verkeerde keelgat. Ik heb de aanbieder gemaild en toen bleek hij onder verschillende namen te opereren. Gelukkig is stichting Brein ermee aan de slag gegaan en wordt de persoon in kwestie nu aangepakt.”
Veel meer dan een melding maken bij Brein, kunnen auteurs niet doen. “Je zou aangifte kunnen doen”, zegt Minkman, “maar de vraag is of dat iets uithaalt. Misschien als heel veel auteurs aangifte doen wel, of misschien kunnen we een burgerpetitie starten om de wetgeving inzake ebooks op de agenda te krijgen. Maar ja, dat kost veel tijd, en we moeten toch ook nog boeken kunnen schrijven. Naar mijn idee zou het het beste zijn als Marktplaats filters hanteert, zorg er bijvoorbeeld voor dat je een advertentie niet kan plaatsen wanneer ‘ebook’ in de titel voorkomt.”
‘Mensen die illegaal downloaden, willen sowieso niet betalen’
Auteur Marcel van Driel steunt Jen Minkman en vele andere auteurs in hun strijd tegen de illegale verspreiding van boeken. Toch gelooft hij dat het ‘dweilen met de kraan open is’. “Illegaal verspreiden van ebooks zal nooit worden uitgeroeid, want het gaat te gemakkelijk”, zegt Van Driel. “Zorg dat de gewone man er niet zo eenvoudig aan kan komen. De gewone man weet bijvoorbeeld wel hoe ze ebooks van een usb-stick op hun ereader moeten krijgen, maar niet hoe ze een torrent moeten downloaden. Daarom is het belangrijk dat usb-sticks of dvd’s met vaak duizenden illegale boeken niet op platforms als Marktplaats belanden.”
Voorkomen is beter dan genezen, meent Van Driel. Toch hanteren platforms als Marktplaats en Speurders een ‘achterafbeleid’, waarbij advertenties van illegale ebooks worden verwijderd nadat deze gemeld zijn. “Ik begrijp dat deze platforms juridisch gezien niet verplicht zijn om aanbieders vooraf te filteren. Maar moreel vind ik daar wel wat van, want het kwaad is dan immers al geschied.”
Toch ligt Van Driel er zelf niet wakker van als zijn boeken illegaal gedownload zouden worden. “Voor veel schrijvers is het een enorme frustratie, omdat ze geloven veel inkomsten mis te lopen”, zegt hij. “Maar er zijn allerlei onderzoeken waaruit blijkt dat de meeste mensen die films of boeken downloaden überhaupt niet willen betalen. Ze hadden dus sowieso nooit het boek gekocht. Erger vind ik het als types zoals ‘Mark Schiedam’ geld verdienen over de rug van anderen, door illegaal verkregen ebooks voor een euro per stuk aan te bieden. Dat gaat echt te ver.”