Laos staat op het punt om een geheel eigen koffiecultuur te ontwikkelen. Toen journalist Wilke Martens in 2012 voor het eerst voet zette op Laotiaanse bodem, was er amper een degelijke koffie te krijgen. Inmiddels maakt de 3-in-1-oploskoffie zoetjesaan plaats voor een kopje kwaliteit. Zowel op het Bolavenplateau, waar al een eeuw koffie wordt verbouwd, als in het bergachtige noorden, is de strijd om de beste boon losgebarsten. En niet alleen om westerse toeristen van hun dagelijkse caffeïneboost te voorzien.
Verlegen verschuilt de plukster zich achter de donkergroene bladeren van de menshoge arabicaplant. Vingervlug plukt ze de laatste rode bessen van het jaar. De groene of verschrompelde besjes laat ze hangen. Ondanks de teisterende hitte draagt ze mitaines, een vest en een sjaal. Niet tegen de kou, het is zo’n dertig graden, maar om zich te beschermen tegen de felle zon die zich toch nog langs de schaduwbomen – calliandra calothyrsus, macademia of petehboon – weet te wurmen. De klep van haar zonnehoed werpt een schaduw over haar ogen. Alleen haar timide glimlach straalt in het harde licht.
Als ik dichterbij kom om een praatje te maken, draait ze haar hoofd weg. De twee andere vrouwen die vlakbij aan het plukken zijn, moedigen haar giebelend aan. Bescheidenheid is een belangrijke waarde in de Laotiaanse cultuur, dus ik dring me niet op. Ondertussen raken de manden en zakken voller en voller met de herfstkleurige koffiebonen. Net wanneer de plukster haar verlegenheid lijkt te hebben overwonnen, moet ik verder.
Koffie als trekpleister
Het is januari 2018. Het plukseizoen loopt bijna ten einde als ik het Bolavenplateau bezoek, de hotspot van Laos als het om koffieplantages gaat. Het gebied in de provincie Champassak in het zuidoosten van Laos is vernoemd naar de Laven, de etnische minderheid die van oudsher het gebied bevolkt. Het plateau, met het Annamitische gebergte ten oosten ervan en de Mekong ten westen, ligt op zo’n 1000 tot 1300 meter boven zeeniveau. Verschillende kleine rivieren stromen vanaf de hoger gelegen bergen over het plateau naar de Mekong, wat zorgt voor een prachtig landschap met watervallen die tussen het groen honderden meters naar beneden kletteren. De hoogte, voldoende regenval en de vulkanische grond maken het gebied bij uitstek geschikt voor koffieproductie.
Als de 4WD vanaf de plantage de weg opdraait, zie ik waar ik ook maar kijk koffieplanten. “So beautiful”, mompelt Chalinee, de manager van Sabaidee Valley, het resort waar ik verblijf. “Deze kleinere plantages zijn in het bezit van boerenfamilies, terwijl enkele grote bedrijven robusta verbouwen op enorme plantages op het plateau”, legt ze uit. We zijn onderweg naar de fabriek van Phou Phieng Coffee, een van de kleinere koffieproducenten die opereren vanuit Paksong, het slaperige stadje op het Bolavenplateau. Chalinee reist mee als vertaler, ondanks dat ze Thais is. De talen van de twee buurlanden zijn nauw verwant, maar ook is Phou Phieng Coffee in handen van een Thaise eigenaar.